Mô hình P2P lending hiểu chung là hoạt động dựa trên nền tảng công nghệ tài chính, được thiết kế và xây dựng trên nền tảng giao dịch trực tuyến kết nối trực tiếp giữa người đi vay và người cho vay mà không thông qua các trung gian tài chính như tổ chức tín dụng.
Tóm tắt: Xu hướng phát triển của công nghệ tài chính (Fintech) ngày càng gia tăng với một số lượng lớn các công ty có hoạt động hoặc tham gia cung ứng dịch vụ, giải pháp Fintech được thành lập. Bên cạnh rất nhiều dịch vụ bao gồm cả thanh toán, quản lý tài chính cá nhân, chấm điểm tín dụng… các công ty Fintech còn cung ứng cả dịch vụ cho vay ngang hàng (P2P lending). Hình thức cho vay này được các cơ quan chức năng kỳ vọng là giải pháp đáp ứng nhu cầu vay tiêu dùng của người dân, từ đó giúp hạn chế tín dụng đen. Tuy nhiên trong thời gian đầu hoạt động tại Việt Nam, bên cạnh những lợi ích thì hình thức cho vay này đang bộc lộ nhiều những rủi ro cần được các cơ quan chức năng quan tâm quản lý.
Tổng quan về P2P lending
Mô hình P2P lending truyền thống
Các công ty P2P lending hoạt động theo mô hình cung cấp nền tảng công nghệ để kết nối trực tuyến giữa người đi vay và người cho vay. Trong mô hình này, hợp đồng vay vốn được ký kết trực tiếp giữa hai bên, không thông qua bất kỳ trung gian tài chính nào.
Người cho vay sẽ trực tiếp chịu mọi rủi ro nếu người đi vay không thể trả nợ như cam kết. Vốn vay và tiền trả nợ theo hợp đồng được quản lý độc lập, tách biệt khỏi tài khoản của nền tảng giao dịch trực tuyến.
Các công ty P2P lending có nguồn thu chủ yếu từ phí giao dịch được thu từ các bên tham gia. Như vậy, trong mô hình này, các công ty P2P lending đóng vai trò là nhà cung cấp nền tảng công nghệ, kết nối trực tiếp giữa người đi vay và người cho vay, mà không can thiệp vào quá trình vay và trả nợ.
Hình 1: Mô hình P2P Lending truyền thống trên nền tảng vay ngang hàng trực tuyến
Mô hình P2P lending hợp tác với ngân hàng
Các công ty P2P lending đóng vai trò như đại lý môi giới, kết nối trực tiếp giữa người cho vay và người đi vay. Trong mô hình này, công ty P2P lending không chỉ cung cấp nền tảng công nghệ, mà còn tham gia trực tiếp vào quy trình tín dụng.
Cụ thể, trên cơ sở thỏa thuận với ngân hàng, công ty P2P lending sẽ chuyển thông tin của người đi vay cho ngân hàng. Ngân hàng sẽ xem xét và cấp các khoản vay, sau đó bán lại cho công ty P2P lending.
Với sự tham gia của ngân hàng trong quá trình giải ngân, rủi ro đối với người đi vay được giảm thiểu khi họ có đầy đủ điều kiện được vay và đủ giấy tờ cần thiết.
Hình 2: Mô HhÌNH P2P lending hợp tác với ngân hàng cho vay ngang hàng
Mô hình P2P lending cam kết về lợi nhuận
Trong mô hình này, công ty P2P lending đóng một vai trò trung tâm, không chỉ cung cấp nền tảng công nghệ mà còn trực tiếp tham gia vào quá trình tín dụng. Cụ thể, công ty P2P lending sẽ huy động nguồn vốn từ các nhà đầu tư/người cho vay, tự đánh giá và lựa chọn các đề xuất vay vốn từ người đi vay, tiến hành cho vay trực tiếp, thu lãi suất và phí, rồi trả lợi nhuận cho các nhà đầu tư/người cho vay. Như vậy, công ty P2P lending không chỉ đóng vai trò như một nền tảng kết nối, mà còn trực tiếp tham gia vào quy trình tín dụng, thay vì chỉ kết nối giữa người cho vay và người đi vay như mô hình P2P lending phổ biến.
Hình 3: Mô hình P2P Lending cam kết về lợi nhuận
Lợi ích của hoạt động P2P lending
P2P lending đã mang đến những phương thức cho vay hoàn toàn mới, khác biệt so với hình thức cho vay truyền thống. So với các kênh tín dụng truyền thống, P2P lending sở hữu nhiều lợi thế vượt trội, mang lại nhiều giá trị gia tăng cho cả nhà đầu tư và người vay. Tuy nhiên, hình thức cho vay này cũng không tránh khỏi những rủi ro riêng, đòi hỏi nhà đầu tư phải thận trọng. Trong số những lợi ích nổi bật của P2P lending, có thể kể đến:
(1) Về thủ tục: P2P lending có thủ tục nhanh chóng và đơn giản. Đây chính là lợi thế lớn nhất của hình thức cho vay này, phù hợp với các tổ chức cá nhân có quy mô nhỏ, thu nhập thấp, chỉ cần món vay nhỏ hoặc thời hạn vay ngắn.
(2) Về thu nhập/chi phí: P2P lending mang lại lợi ích đáng kể cho cả người cho vay và bên cung cấp dịch vụ. Điều này được tạo ra nhờ vào những ưu thế vượt trội của mô hình hoạt động dựa trên nền tảng công nghệ tài chính (Fintech).
Đối với người cho vay, P2P lending có thể mang lại thu nhập cao hơn so với các kênh tín dụng truyền thống. Điều này là nhờ mô hình hoạt động không cần đến chi phí xây dựng mạng lưới phân phối và tác nghiệp như các kênh truyền thống. Thay vào đó, P2P lending vận hành trên nền tảng công nghệ số, giúp tiết kiệm đáng kể chi phí hoạt động.
Đối với bên cung cấp dịch vụ P2P lending, việc sử dụng các công nghệ phân tích dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) trong quá trình chấm điểm tín nhiệm khách hàng mang lại nhiều lợi ích. Cụ thể, việc chấm điểm có thể được thực hiện một cách nhanh chóng và chính xác hơn, dựa trên phân tích toàn diện thông tin về khách hàng. Điều này giúp tiết kiệm đáng kể chi phí so với các quy trình truyền thống. Bên cạnh đó, nhà cung cấp dịch vụ chỉ thu phí ở mức vừa phải, nhằm bù đắp các chi phí giao dịch phát sinh, qua đó tạo ra khoảng chênh lệch hợp lý giữa lãi suất đi vay và cho vay.
Nhìn chung, P2P lending mang lại lợi ích cạnh tranh về mặt tài chính cho cả người cho vay và bên cung cấp dịch vụ, nhờ vào những ưu thế về công nghệ và mô hình hoạt động.
(3) Về thông tin: Ở các mô hình cho vay chủ động, mức độ minh bạch thông tin cao, người cho vay được trực tiếp tham chiếu các thông tin liên quan đến người cho vay kể cả trước khi cho vay và giám sát mục đích sử dụng tiền vay. Mức độ bảo mật thông tin cao cũng là điểm mạnh mà mô hình P2P lending đạt được. Được mã hoá bằng công nghệ Block Chain, thông tin của cả 2 bên tham gia vào mô hình cho vay đều được giữ kín bởi bên cung cấp dịch vụ.
(4) P2P lending làm thay đổi quan niệm về cho vay trong nền kinh tế: Ngay cả với các món vay giá trị nhỏ cũng có thể hàm chứa sự tham gia của rất nhiều bên trong một hoạt động có tính đặc thù như cấp tín dụng trên thị trường.
(5) Mô hình P2P lending (cho vay ngang hàng) mang lại nhiều cơ hội đa dạng hóa kênh đầu tư và tối ưu hóa lợi nhuận cho nhà đầu tư thông qua khả năng chủ động lựa chọn các khoản vay với quy mô và thời hạn phù hợp. Tuy nhiên, mô hình này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được kiểm soát và quản lý chặt chẽ, đòi hỏi phải có hành lang pháp lý đầy đủ để bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia.
Trong phần tiếp theo, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về những rủi ro tiềm ẩn của hình thức vay ngang hàng (P2P lending), một loại hình tài chính công nghệ đang ngày càng phổ biến nhưng cũng chứa đựng không ít thách thức. Mặc dù P2P lending mang lại nhiều cơ hội tiếp cận vốn dễ dàng hơn cho người vay và lợi nhuận hấp dẫn cho nhà đầu tư, nhưng nó cũng đi kèm với rủi ro cao, bao gồm nguy cơ vỡ nợ, gian lận, và thiếu sự bảo vệ pháp lý đầy đủ.
Chúng tôi sẽ trình bày chi tiết về các tình huống thực tế mà nhà đầu tư có thể gặp phải, như việc các nền tảng P2P lending không kiểm soát chặt chẽ người vay, dẫn đến tình trạng vỡ nợ hàng loạt. Đồng thời, phần này sẽ gợi mở những biện pháp hữu hiệu để kiểm soát rủi ro, bao gồm tăng cường khung pháp lý, áp dụng công nghệ kiểm tra tín dụng chặt chẽ hơn, và khuyến khích sự tham gia của các tổ chức tài chính truyền thống nhằm tạo ra một môi trường vay mượn an toàn và minh bạch hơn.
Đừng bỏ lỡ phần tiếp theo, nơi chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cách quản lý rủi ro trong P2P lending và bảo vệ tài sản của mình khi tham gia vào thị trường tài chính mới mẻ nhưng đầy thử thách này.
About The Author
