Nền tảng P2P là một mô hình mạng máy tính trong đó các máy tính kết nối trực tiếp với nhau, không cần thông qua một máy chủ trung tâm. Thay vì truyền tải dữ liệu thông qua máy chủ, các máy tham gia trong mạng P2P sẽ trực tiếp chia sẻ và trao đổi dữ liệu với nhau.
Một số đặc điểm chính của mạng P2P:
- Phi tập trung: Không có máy chủ trung tâm, mạng hoạt động theo nguyên lý phân tán
- Chia sẻ tài nguyên: Các máy tham gia đều có thể chia sẻ tài nguyên như băng thông, lưu trữ, tính toán
- Khả năng mở rộng: Mạng có thể dễ dàng mở rộng bằng cách thêm các máy tính mới
- Tính bảo mật và quyền riêng tư: Dữ liệu không được lưu trữ tập trung, giảm rủi ro bị tấn công và lộ dữ liệu.
Các ứng dụng phổ biến của P2P bao gồm chia sẻ tệp, truyền thông, tính toán phân tán, v.v. Ví dụ như BitTorrent, Skype, Ethereum. Mặc dù P2P có nhiều ưu điểm, nhưng nó cũng đặt ra một số thách thức như quản lý tài nguyên, bảo mật và độ tin cậy.
Các công ty và nhà phát triển phải cân nhắc kỹ lưỡng khi áp dụng mô hình P2P.
Rủi ro đạo đức, vận hành nền tảng P2P Lending
Mô hình cho vay ngang hàng (P2P Lending) đã xuất hiện và phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây tại Việt Nam và trên toàn cầu, đặc biệt là tại Trung Quốc. Đây là mô hình kết nối trực tiếp người cho vay và người đi vay thông qua các nền tảng trực tuyến mà không cần thông qua các tổ chức tài chính trung gian truyền thống như ngân hàng. Tuy nhiên, sự thiếu minh bạch và hiểu biết về hình thức này đã dẫn đến những rủi ro và hậu quả nghiêm trọng.
Trên thực tế, nhiều nền tảng P2P Lending đã lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân để đưa ra những thông tin không rõ ràng, lập lờ, khiến người cho vay nhầm lẫn rằng các khoản đầu tư của họ được bảo hiểm bởi Nhà nước, giống như các khoản tiền gửi tại các ngân hàng truyền thống. Điều này đã gây ra những hệ lụy nghiêm trọng khi người cho vay mất trắng các khoản đầu tư mà không nhận được sự bảo hộ hay bảo hiểm nào từ phía Nhà nước, tạo ra những bất ổn xã hội kéo dài.
Thêm vào đó, nhiều nền tảng P2P Lending đã sử dụng những chiêu trò quảng cáo sai lệch, hứa hẹn về lợi nhuận cao và lãi suất cạnh tranh, nhằm khai thác lòng tham của người dân. Những quảng cáo này tập trung vào những ưu điểm vượt trội, nhưng thường là không đúng sự thật, thậm chí có thể là lừa đảo, khiến người tham gia mô hình P2P Lending chỉ nhìn thấy những cơ hội sinh lời mà không nhận ra rủi ro tiềm ẩn. Do đó, khi xảy ra sự cố, người cho vay và người đi vay thường bị mất toàn bộ số tiền đã đầu tư mà không thể truy đòi trách nhiệm từ các nền tảng này.
Một số nền tảng P2P Lending thậm chí còn biến tướng thành những mô hình tài chính đa cấp, lừa đảo, hoặc trở thành công cụ cho các hành vi đòi nợ phi pháp, tín dụng đen, và rửa tiền. Những nền tảng này thường áp dụng mức lãi suất và phí cộng thêm rất cao, thậm chí có thể cao hơn nhiều so với lãi suất cho vay của các tổ chức tín dụng (TCTD). Điều này không chỉ khiến người cho vay và người đi vay trở thành nạn nhân của các hành vi lừa đảo, mà còn đẩy họ vào tình thế tài chính khó khăn.
Trên toàn cầu, các vấn đề liên quan đến P2P Lending đang ngày càng trở nên phức tạp và có nhiều điểm tương đồng với tình trạng tại Việt Nam. Hiện nay, khung pháp luật tại Việt Nam chưa có quy định cụ thể về hoạt động P2P Lending, mặc dù cũng không có quy định cấm đối với hình thức này. Điều này đặt ra thách thức lớn cho cơ quan quản lý trong việc giám sát và kiểm soát hoạt động của các nền tảng P2P Lending, nhằm bảo vệ quyền lợi của người tham gia và đảm bảo sự ổn định của thị trường tài chính.
Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã nhận thức được tầm quan trọng và rủi ro của mô hình này. Cụ thể, trong Công văn số 5228/NHNN-CSTT ngày 08/7/2019, NHNN đã có những lưu ý đối với các tổ chức tín dụng (TCTD) và chi nhánh ngân hàng nước ngoài về hoạt động P2P Lending, nhằm nâng cao nhận thức và chuẩn bị cho việc quản lý hoạt động này một cách hiệu quả hơn trong tương lai.
Một số gợi mở nhằm kiểm soát rủi ro
Dựa vào lý do trên, chúng tôi đã tìm thấy một vài, tác giả đã trình bày rõ ràng những lợi ích và rủi ro tiềm ẩn của nền tảng P2P lending tại Việt Nam. Đồng thời họ cũng đề xuất một số giải pháp quan trọng để thúc đẩy loại hình tín dụng này phát triển lành mạnh và bền vững. Hãy cùng chúng tôi theo dõi những đề xuất mà nhóm tác giả gợi ý cho chúng ta nhé!
Cụ thể, tác giả đề xuất trước hết cần công nhận và cho phép hoạt động của các công ty P2P lending thông qua cấp phép thử nghiệm. Điều này sẽ hạn chế tình trạng lợi dụng mô hình để cho vay với lãi suất và phí cao, gây rủi ro cho người vay. Tuy nhiên, tác giả cũng lưu ý rằng việc này không phải là giải pháp dài hạn, mà cần có một khung pháp lý cụ thể hơn để quản lý hoạt động P2P lending.
Một vài giải pháp đề xuất
Tác giả cũng nêu ra bài học kinh nghiệm từ sự sụp đổ của mô hình P2P lending ở Trung Quốc, khi cơ quan quản lý chưa kịp đưa ra các quy định điều chỉnh. Điều này khiến các hành vi trái pháp luật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng, gia tăng. Vì vậy, tác giả nhấn mạnh cần sớm xây dựng khung pháp lý cụ thể để quản lý hoạt động P2P lending tại Việt Nam.
Để xây dựng một hệ thống P2P lending hiệu quả và lành mạnh, các cơ quan chức năng cần có những giải pháp cụ thể và định hướng chiến lược rõ ràng. Trước hết, họ cần có cách tiếp cận hiệu quả hơn, tránh những thiệt hại không mong muốn như những gì đã xảy ra ở thị trường P2P lending Trung Quốc.
Thứ hai, cần có chế tài quản lý hoạt động P2P lending. Việc có các quy định cụ thể về chế tài sẽ giúp ổn định và bền vững hoạt động của các công ty trong lĩnh vực này, đồng thời bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên tham gia trong hoạt động vay ngang hàng
Thứ ba, cần xây dựng cơ chế giám sát chặt chẽ đối với hoạt động P2P lending. Các thỏa thuận giữa các bên tham gia (công ty P2P lending, nhà đầu tư, khách hàng vay…) cần được minh bạch và có tính ràng buộc pháp lý. Cần có cơ chế giám sát, hậu kiểm về việc sử dụng, quản lý vốn vay đúng mục đích, tránh tranh chấp, khiếu kiện. Hoạt động giám sát nên được giao cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, với sự hỗ trợ từ Trung tâm Thông tin tín dụng quốc gia.
Nhìn chung, để hạn chế rủi ro và bảo vệ quyền lợi của người dân, việc xây dựng một khung pháp lý rõ ràng và chặt chẽ cho hoạt động P2P Lending là điều cần thiết. Điều này sẽ giúp ngăn chặn các hành vi lừa đảo, bảo vệ quyền lợi của người tham gia và đảm bảo sự phát triển bền vững của thị trường tài chính.
Với tốc độ phát triển chóng mặt và phạm vi hoạt động ngày càng mở rộng, P2P lending đang nhanh chóng trở thành một lực lượng đáng kể trong ngành tài chính. Sự gia tăng về quy mô và ảnh hưởng của loại hình này đòi hỏi không chỉ sự quản lý chặt chẽ từ bên ngoài mà còn cần thiết lập các cơ chế và chính sách đồng bộ, toàn diện. Đặc biệt, việc xây dựng các quy tắc và tiêu chuẩn nội bộ cho các công ty P2P lending là vô cùng quan trọng, nhằm đảm bảo rằng hoạt động của họ không chỉ hiệu quả mà còn tuân thủ đúng những nguyên tắc đạo đức và pháp lý, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững trong tương lai.
About The Author
