P2P Lending (Peer-to-Peer Lending) đang trở thành một hình thức đầu tư và vay vốn ngày càng phổ biến, đặc biệt là trong bối cảnh các ngân hàng truyền thống ngày càng siết chặt điều kiện vay vốn. Tuy nhiên, cũng giống như bất kỳ hình thức đầu tư nào, P2P Lending cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro mà nhà đầu tư và người vay cần cân nhắc kỹ lưỡng.
Một số rủi ro chính của P2P Lending
Rủi ro về an toàn hoạt động và giám sát
Khi P2P Lending không phải tuân thủ các quy định về an toàn hoạt động và giám sát, kiểm soát chặt chẽ như các tổ chức tín dụng hay công ty quản lý đầu tư, thì trách nhiệm ràng buộc giữa công ty P2P Lending và nhà đầu tư khá hạn chế. Điều này có thể dẫn đến những rủi ro và tranh chấp có thể xảy ra.
Cụ thể, khi xảy ra rủi ro, các bên liên quan có thể không chịu trách nhiệm hoặc không được giải quyết đền bù như thường lệ. Ví dụ, nếu công ty P2P Lending không đảm bảo việc quản lý và giám sát các khoản vay một cách chặt chẽ, thì khi người vay không trả nợ, nhà đầu tư có thể không được bồi thường đầy đủ. Hoặc nếu công ty P2P Lending không tuân thủ các quy định về an toàn hoạt động, dẫn đến rủi ro từ hệ thống, thì khi xảy ra sự cố, quyền lợi của nhà đầu tư cũng không được bảo vệ như mong muốn.
Do đó, việc thiếu các quy định chặt chẽ về hoạt động P2P Lending có thể tạo ra khoảng trống pháp lý, ảnh hưởng đến quyền lợi của nhà đầu tư và gây ra các tranh chấp có thể khó được giải quyết thỏa đáng.
Rủi ro về đạo đức
Nhà đầu tư chịu nhiều rủi ro hơn so với bên vay, bởi vì tại nhiều quốc gia, bên vay vẫn được hưởng các quyền lợi theo quy định về bảo vệ người đi vay như các quy định về lãi suất, quyền được cung cấp thông tin, v.v. Trong khi đó, nhà đầu tư lại không được hưởng các quyền lợi liên quan đến việc bảo vệ người gửi tiền như trong hệ thống ngân hàng, nhưng vẫn phải chịu các rủi ro về tín dụng, thanh khoản, pháp lý, v.v.
Hơn nữa, nhà đầu tư còn phải chịu thêm rủi ro đạo đức, ví dụ như:
(i) Bên vay không trả được nợ (dù do nguyên nhân khách quan hay cố ý, mặc dù có thể được bù đắp một phần từ công ty P2P Lending); và/hoặc
(ii) Công ty P2P Lending dùng tiền đầu tư sai mục đích, quản lý kém hoặc phá sản (do nguyên nhân khách quan hay cố ý), dẫn đến khả năng nhà đầu tư mất vốn.
Vì vậy, nhà đầu tư trong các nền tảng P2P Lending chịu nhiều rủi ro hơn so với bên vay.
Những biến tướng hình thức
Những biến tướng của hình thức cho vay này có thể dẫn đến những diễn biến rất phức tạp và hệ lụy kinh tế xã hội khó lường. Ví dụ:
Có nhiều loại rủi ro cho hoạt động vay ngang hàng
- Công ty P2P Lending có thể lừa đảo người vay, áp dụng lãi suất và phí cao ngất ngưởng bất chấp khả năng trả nợ của bên vay.
- Bên vay có thể trốn tránh trả nợ, khiến công ty P2P Lending hoặc bên cho vay phải dùng mọi biện pháp, kể cả thuê xã hội đen, để đòi nợ.
- Nhiều nhà đầu tư không hiểu rõ mô hình hoạt động của các nền tảng P2P Lending, và khi mất vốn, họ sẽ kéo đến cơ quan quản lý để đòi tiền, như đã xảy ra tại Trung Quốc.
Những tình huống như vậy đều có thể dẫn đến những diễn biến rất phức tạp, gây ra những hệ lụy kinh tế và xã hội khó lường. Sự thiếu minh bạch và lỗ hổng trong quản lý, cùng với những hành vi lừa đảo và trốn tránh trách nhiệm, có thể khiến thị trường P2P Lending trở nên hỗn loạn và gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến cả người tham gia và toàn xã hội.
Về mặt pháp lý
Điều này cũng có thể xảy ra khi khung khổ pháp lý cho lĩnh vực P2P Lending còn chưa đầy đủ và có thể thay đổi nhanh chóng. Điều này dẫn đến rủi ro cho cả phía doanh nghiệp và nhà đầu tư tham gia thị trường này.
Cơ sở pháp lý chưa hoàn thiện sẽ khiến thiếu căn cứ để giải quyết các vấn đề, rủi ro và tranh chấp có thể xảy ra. Ví dụ, khi xảy ra những vụ lừa đảo, tranh chấp về hợp đồng, hay những sự cố khác, việc xác định trách nhiệm pháp lý và triển khai các biện pháp xử lý sẽ gặp nhiều khó khăn do thiếu khung quy định rõ ràng.
Tình trạng pháp lý chưa hoàn thiện như vậy có thể dẫn đến sự chậm phát triển của các dịch vụ P2P Lending, không đáp ứng kịp thời cho nhu cầu của thị trường. Các công ty hoạt động trong lĩnh vực này sẽ gặp nhiều rủi ro và bất ổn, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của thị trường.
Do đó, việc hoàn thiện khung pháp lý là rất cần thiết, nhằm tạo ra một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và an toàn cho các bên tham gia, thúc đẩy sự phát triển ổn định của thị trường P2P Lending.
Rủi ro lừa đảo
Thứ năm, rủi ro kỹ thuật và lừa đảo cũng là một yếu tố có thể gây ra rủi ro đáng kể cho các bên tham gia thị trường P2P Lending. Với cơ sở chính dựa trên nền tảng công nghệ, những rủi ro về lỗi kỹ thuật, tấn công mạng, mất cắp thông tin… có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, gây thiệt hại về tài chính cho cả công ty P2P Lending và nhà đầu tư.
Tại Việt Nam, đã từng xuất hiện một số trường hợp gây xôn xao dư luận liên quan đến rủi ro này. Một ví dụ điển hình là vụ việc xảy ra với công ty Cashwago tại TP. Hồ Chí Minh vào năm 2020. Trong trường hợp này, công ty P2P Lending này đã bị hacker tấn công, khiến cho hàng nghìn nhà đầu tư mất cả khoản tiền giao dịch.
Sự cố như vậy không chỉ gây thiệt hại tài chính trực tiếp cho các bên tham gia, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và niềm tin của người dùng đối với thị trường P2P Lending nói chung. Điều này có thể cản trở sự phát triển lâu dài của loại hình dịch vụ này tại Việt Nam.
Do đó, các công ty P2P Lending cần chú trọng đầu tư và nâng cao các biện pháp bảo mật, quản lý rủi ro kỹ thuật một cách nghiêm ngặt, nhằm đảm bảo an toàn và quyền lợi cho người dùng. Đồng thời, việc tăng cường giám sát, kiểm soát từ phía cơ quan quản lý cũng là vô cùng cần thiết.
Điều chỉnh chính sách
Trong số các rủi ro đề cập đến trong P2P Lending, rủi ro điều chỉnh chính sách là một trong những yếu tố đáng lưu ý nhất. Thị trường P2P Lending, với tốc độ phát triển nhanh chóng, đòi hỏi sự điều chỉnh và hoàn thiện khung pháp lý từ phía nhà nước để đảm bảo sự minh bạch, an toàn và bền vững của hoạt động này.
Thực tế, các quy định pháp luật liên quan đến P2P Lending vẫn đang trong quá trình hoàn thiện ở nhiều quốc gia. Chính vì vậy, bất kỳ thay đổi, điều chỉnh nào trong chính sách quản lý đều có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động kinh doanh của các nền tảng P2P Lending.
Trước những rủi ro này, các nền tảng P2P Lending cần chủ động nắm bắt, dự báo các xu hướng chính sách để kịp thời điều chỉnh hoạt động kinh doanh. Đồng thời, nhà đầu tư cũng cần thường xuyên cập nhật các thông tin pháp lý liên quan, đánh giá mức độ ảnh hưởng của các thay đổi chính sách đối với khoản đầu tư của mình.
Trước khi tham gia P2P Lending, nhà đầu tư cần hiểu rõ các loại rủi ro trên, đồng thời cẩn trọng lựa chọn các nền tảng P2P Lending uy tín, có quy trình quản lý rủi ro hiệu quả. Chỉ khi đầy đủ thông tin và cân nhắc kỹ, nhà đầu tư mới có thể tối ưu hóa lợi ích và hạn chế rủi ro khi tham gia thị trường này.
About The Author
