Trong những năm gần đây, mô hình cho vay ngang hàng (P2P Lending) đã dần phát triển tại Việt Nam, đáp ứng nhu cầu tài chính của một bộ phận người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, thị trường này cũng đang đối mặt với không ít thách thức cần được giải quyết. Hãy cùng tìm hiểu thực trạng hiện nay của P2P Lending tại thị trường Việt Nam.
Sự phát triển của dịch vụ P2P Lending tại thị trường Việt Nam
Xu hướng phát triển dịch vụ P2P Lending (Cho vay ngang hàng) đã lan rộng tới cả các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Trong số hơn 100 công ty Fintech (Công nghệ tài chính) được cấp phép tại Việt Nam, thì có đến 40 công ty cung cấp dịch vụ P2P Lending, như Tima, Trustcircle, We Cash, Interloan, Lenbiz, Vnvon.com và một số công ty khác có nguồn gốc từ Trung Quốc, Indonesia hay Singapore.
Một số công ty P2P Lending trong nước đang hoạt động khá hiệu quả, đặc biệt là những công ty cho vay nhắm vào phân khúc Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV). Điều này đã góp phần biến thị trường P2P Lending trở thành một kênh huy động vốn tiềm năng cho các DNNVV – đây là đối tượng thường xuyên có nhu cầu vốn lưu động lớn trong quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh, nhưng lại gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn chính thức.
Xu hướng này cho thấy sự phát triển của P2P Lending không chỉ là ở các nước phát triển, mà ngày càng lan rộng sang các nước đang phát triển như Việt Nam. Với sự tham gia của nhiều công ty Fintech, đây đang trở thành một kênh cho vay tiềm năng, giúp DNNVV dễ dàng tiếp cận nguồn vốn hoạt động, góp phần thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.
Mô hình P2P Lending tại thị trường Việt Nam
Mô hình phát triển P2P Lending tại Việt Nam cũng khá đa dạng. Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), có hai mô hình hoạt động chính đã được triển khai tại Việt Nam – mô hình trực tiếp và mô hình gián tiếp.
Mô hình P2P Lending tại thị trường Việt Nam
Mô hình trực tiếp
Các công ty Fintech cung cấp dịch vụ P2P Lending (cho vay ngang hàng) thông qua việc cung cấp nền tảng công nghệ đơn thuần. Trong mô hình này, các công ty Fintech đóng vai trò là trung gian, kết nối người cho vay và người đi vay, và thu phí dịch vụ từ giao dịch.
Các công ty Fintech này không trực tiếp cho vay mà chỉ cung cấp nền tảng công nghệ, giúp người cho vay và người đi vay dễ dàng tìm kiếm và kết nối với nhau. Ví dụ, Công ty cổ phần Interloan hợp tác với ba ngân hàng Sacombank, Nam Á Bank và Vietcapital Bank để cung cấp nền tảng công nghệ; Công ty cổ phần Tima hợp tác với NCB, Nam Á Bank; Công ty cổ phần Lendbiz hợp tác với PG Bank, VIB… Các ngân hàng này sẽ cung cấp dịch vụ ngân hàng như quản lý tài khoản, thanh toán cho người cho vay và người đi vay.
Như vậy, các công ty Fintech P2P Lending chỉ đóng vai trò là nền tảng công nghệ, kết nối và hưởng phí dịch vụ, trong khi các dịch vụ ngân hàng như quản lý tài khoản, thanh toán vẫn do các ngân hàng truyền thống thực hiện. Mô hình này giúp các công ty Fintech tập trung vào việc cung cấp nền tảng công nghệ hiện đại, tiện lợi cho người dùng, mà không phải đầu tư vào các dịch vụ ngân hàng truyền thống.
Mô hình gián tiếp
Các công ty P2P Lending hợp tác với ngân hàng và các tổ chức tín dụng để cung cấp dịch vụ cho vay cho khách hàng.
Trong mô hình này, các công ty P2P Lending không trực tiếp cho vay mà sẽ kết hợp với các ngân hàng và tổ chức tài chính để tìm kiếm, đánh giá và cung cấp khoản vay cho khách hàng. Các công ty công nghệ này sẽ đóng vai trò là trung gian, kết nối giữa khách hàng với các tổ chức tài chính.
Ví dụ, công ty cổ phần Dragon Bank hợp tác với các ngân hàng như OCB, Shinhan Bank, HDBank, ACB, UOB, VPBank, TPBank, MSB để tìm kiếm và cung cấp khoản vay cho khách hàng doanh nghiệp nhỏ và cá nhân. Công ty cổ phần Gobear kết nối với các ngân hàng như BaovietBank, Citibank, DongA Bank, Eximbank, HD Bank. Trong khi đó, The Bank có các đối tác tài chính như FE Credit, Techcombank, Manulife, VPBank, UOB, Shinhan Bank, BIDV, ABBank, Sacombank.
Nhìn chung, các công ty P2P Lending kết nối với nhiều tổ chức tài chính khác nhau như ngân hàng, công ty tài chính tiêu dùng, công ty bảo hiểm… để có thể cung cấp dịch vụ cho vay đa dạng và đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Vai trò của các công ty P2P Lending trong mô hình này là cung cấp nền tảng công nghệ, kết nối và trung gian giữa khách hàng và các tổ chức tài chính.
Sự tiện lợi và phổ cập của P2P Lending
Hoạt động P2P Lending, hay cho vay ngang hàng, đã mang lại nhiều lợi ích cho khách hàng. Thông qua các kênh như website, ứng dụng di động, mạng xã hội như Facebook, Zalo hoặc đường dây nóng, khách hàng có thể dễ dàng tra cứu thông tin và thực hiện các giao dịch vay tiền mà không cần đến văn phòng để ký kết giấy tờ. Quyết định cho vay thường được phản hồi rất nhanh, trong ngày hoặc tối đa một tuần.
Điều này đã cải thiện đáng kể khả năng tiếp cận khách hàng, thu hút được sự quan tâm của nhiều doanh nghiệp nhỏ và cá nhân có nhu cầu vay vốn ngắn hạn để phục vụ sản xuất, kinh doanh. Các nền tảng P2P Lending như Tima đã trở thành kênh vay vốn phổ biến, với tổng số tiền cho vay lên đến gần 100 nghìn tỷ đồng và tổng số người cho vay gần 3 triệu người.
Đa số các khoản vay thông qua P2P Lending có thời hạn ngắn, dưới 1 năm. Mức cho vay thường thấp, phổ biến là 10 triệu đồng đối với cá nhân và dưới 400 triệu đồng đối với doanh nghiệp (với một số trường hợp lên đến 1 tỷ đồng như tại Lenbiz). Điều này đáp ứng nhu cầu vay vốn ngắn hạn của nhiều đối tượng khách hàng.
Nhìn chung, P2P Lending đã mang lại sự tiện lợi, tăng tính tiếp cận và thu hút được sự quan tâm rộng rãi từ nhiều đối tượng khách hàng, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và cá nhân cần vay vốn ngắn hạn.
Đặc điểm nổi bật của thị trường P2P Lending tại thị trường Việt Nam
Đồng thời, sản phẩm P2P Lending khá đa dạng, bao gồm cho vay đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh và phục vụ đời sống. Định hướng khách hàng mục tiêu của các công ty khá rõ ràng và đa dạng. Bên cạnh một số công ty phục vụ khách hàng cá nhân như Tima, Vaymuon…, nhiều công ty tập trung vào khách hàng doanh nghiệp nhỏ, hộ kinh doanh như HuyDong, Lendbiz… là đối tượng thường có nhu cầu vay vốn lưu động.
Đặc điểm nổi bật của thị trường P2P Lending tại thị trường Việt Nam
Theo đó, ước tính đến cuối năm 2021, Lenbiz đã giải ngân lên đến 756 tỷ đồng cho doanh nghiệp/hộ kinh doanh, với hơn 980 chiến dịch gọi vốn và thu hút gần 7.000 nhà đầu tư. Các doanh nghiệp thường được cung ứng vốn nhanh hơn và thủ tục cũng đơn giản hơn – điều này là cần thiết hơn với các DNNVV với các khoản vay giá trị không cao. Lãi suất cho vay thường cao hơn nhiều so với lãi cho vay của các NHTM, nhưng vẫn thấp hơn các nguồn vốn phi chính thức như tín dụng đen. Theo thông tin từ Vụ Chính sách tiền tệ – NHNN, lãi suất cho vay của các công ty P2P Lending thường từ 20 – 30%/năm cho nhà đầu tư, nhưng còn một số loại phí như phí tư vấn, phí trả nợ trước hạn…
Những thách thức và bất cập trong thị trường P2P Lending
Tuy nhiên, hiện nay, đa phần các công ty P2P Lending có trụ sở hoạt động tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, và thường có quy mô nhỏ nên khả năng phòng vệ rủi ro còn hạn chế. Vốn điều lệ của các công ty phần lớn là dưới 10 tỷ đồng, rất ít công ty có vốn điều lệ trên 10 tỷ đồng. Ngoài ra, thị trường còn tồn tại một số bất cập khi một số công ty P2P Lending tự huy động vốn, rồi cho vay; một số khác thực chất là doanh nghiệp cầm đồ xây dựng app và website riêng để cho vay dưới hình thức cho vay nặng lãi, hoặc có thể liên kết với công ty công nghệ để ứng dụng trong cho vay cầm đồ.
Đặc biệt là sau khi Chính phủ Trung Quốc siết chặt lại các hoạt động này thì một số nền tảng P2P Lending không chính thống của Trung Quốc đã chuyển hoạt động sang Việt Nam. Đây là những hình thức cần ngăn chặn vì gây nên hệ lụy xã hội xấu và đặc biệt dễ bị người dân hiểu và đánh giá sai về các công ty P2P Lending. Bên cạnh đó, không loại trừ trường hợp các NHTM hợp tác, liên kết với các công ty P2P Lending mà không kiểm soát hết được những rủi ro thì có thể chịu tác động tiêu cực về chất lượng tín dụng, uy tín, thương hiệu.
About The Author
