Trong vài năm qua, lĩnh vực tài chính công nghệ (fintech) tại Việt Nam đã chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ, đặc biệt là mô hình vay ngang hàng (P2P lending). Với tiềm năng phát triển to lớn, nhiều người đặt câu hỏi: thực trạng vay ngang hàng liệu đây có phải là một “sóng thần” mang lại lợi ích hay chỉ là một “bong bóng xà phòng” sẽ sớm nổ tung?
Thực trạng vay ngang hàng và đánh giá tác động của mô hình này tại Việt Nam
Bộ Kế hoạch và Đầu tư hiện đang tiến hành lấy ý kiến cộng đồng về Dự thảo “Báo cáo đánh giá tác động của một số loại hình kinh tế chia sẻ chính tới nền kinh tế”. Dự thảo này nhằm mục đích đánh giá và phân tích những ảnh hưởng của các mô hình kinh tế chia sẻ, trong đó có mô hình cho vay ngang hàng (P2P lending).
Thực trạng vay ngang hàng và đánh giá tác động của mô hình này tại Việt Nam
Mô hình cho vay ngang hàng là một hình thức tài chính mới, sử dụng các nền tảng trực tuyến để kết nối nhà đầu tư với những cá nhân hoặc doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn. Thay vì phải thông qua các tổ chức tài chính truyền thống như ngân hàng, người vay có thể tiếp cận trực tiếp với các nhà đầu tư, từ đó tạo ra sự linh hoạt hơn trong việc huy động vốn.
Tại Việt Nam, hoạt động cho vay ngang hàng bắt đầu hình thành từ năm 2016. Theo thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, hiện nay có khoảng 100 công ty hoạt động trong lĩnh vực P2P lending. Số lượng này bao gồm cả những công ty đã đi vào hoạt động chính thức cũng như một số công ty đang trong giai đoạn thử nghiệm. Một số cái tên nổi bật trong lĩnh vực này có thể kể đến như Tima, Trust Circle, Vay mượn, Lendmo, Wecash, InterLoan, và nhiều công ty khác.
Sự tăng trưởng nổi bật của thị trường p2p lending tại việt nam và sự quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài
Các công ty P2P lending tại Việt Nam đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ trong nhiều khía cạnh, bao gồm số lượng công ty, số lượng khách hàng, số hợp đồng vay vốn kết nối thành công, và số phí dịch vụ thu được. Sự gia tăng này không chỉ phản ánh nhu cầu cao từ thị trường mà còn cho thấy sự quan tâm lớn của các nhà đầu tư nước ngoài đối với lĩnh vực cho vay tiêu dùng tại Việt Nam.
Các nhà đầu tư quốc tế đang nhìn nhận thị trường Việt Nam như một mảnh đất màu mỡ, đầy tiềm năng cho sự phát triển của mô hình P2P lending. Mặc dù một số quốc gia trong khu vực như Trung Quốc, Singapore và Indonesia đang siết chặt quy định và quản lý hoạt động P2P lending, điều này lại tạo ra cơ hội cho các công ty nước ngoài, đặc biệt là các công ty P2P lending đến từ Trung Quốc, tìm kiếm cơ hội chuyển hướng hoạt động sang thị trường Việt Nam.
Việc này không chỉ giúp các công ty này mở rộng thị trường mà còn mang đến cho người tiêu dùng Việt Nam nhiều lựa chọn hơn trong việc tiếp cận nguồn vốn. Sự cạnh tranh giữa các công ty P2P lending cũng có thể dẫn đến việc cải thiện dịch vụ và giảm phí cho người vay, từ đó thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực tài chính này trong nước.
Thách thức pháp lý cho hoạt động p2p lending tại việt nam
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chỉ ra rằng, hiện nay, khuôn khổ pháp lý tại Việt Nam chưa cung cấp những quy định cụ thể cho hoạt động P2P lending. Điều này dẫn đến việc các công ty hoạt động trong lĩnh vực này phải đăng ký ngành nghề kinh doanh dưới các hình thức khác như dịch vụ cầm đồ, tư vấn tài chính, tư vấn đầu tư, và môi giới tài chính.
Thực trang vay ngang hàng về những thách thức pháp lý
Việc phải điều chỉnh hoạt động theo những ngành nghề này cho thấy rằng các công ty P2P lending ở Việt Nam hiện nay hầu như không thể vận hành theo mô hình P2P lending truyền thống. Mô hình truyền thống thường được định nghĩa bởi những đặc điểm như kết nối trực tiếp giữa nhà đầu tư và người vay, sự minh bạch trong giao dịch, và khả năng tự động hóa trong quá trình cho vay. Tuy nhiên, với những quy định hiện tại, các công ty này buộc phải điều chỉnh các hoạt động của mình để phù hợp với các khuôn khổ pháp lý có sẵn.
Sự thiếu hụt quy định rõ ràng không chỉ ảnh hưởng đến cách thức hoạt động của các công ty P2P lending mà còn có thể gây ra những rủi ro cho cả nhà đầu tư và người vay. Điều này đặt ra thách thức cho các nhà quản lý trong việc xây dựng một khuôn khổ pháp lý phù hợp, nhằm hỗ trợ sự phát triển bền vững của mô hình cho vay ngang hàng trong tương lai.
Lợi ích và thách thức của mô hình p2p lending tại Việt Nam
Hoạt động của mô hình P2P lending trong thời gian qua đã mang lại nhiều ảnh hưởng tích cực cho nền kinh tế và người tiêu dùng. Đầu tiên, mô hình này cung cấp thêm giải pháp tiếp cận nguồn vốn cho những người có nhu cầu vay, giúp họ dễ dàng hơn trong việc huy động tài chính. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nhiều người vay không đủ điều kiện để tiếp cận các dịch vụ ngân hàng truyền thống.
Thứ hai, P2P lending cũng đã tạo ra sự đa dạng hóa trong các kênh đầu tư, mang đến cho các nhà đầu tư những nguồn thu nhập hấp dẫn. Những nhà đầu tư có thể lựa chọn khoản vay phù hợp với mức rủi ro mà họ sẵn lòng chấp nhận, từ đó tối ưu hóa lợi nhuận. Hơn nữa, mô hình này góp phần mạnh mẽ vào việc đẩy lùi tín dụng đen, một vấn đề nghiêm trọng tại nhiều khu vực. Khi có nhiều lựa chọn vay vốn hợp pháp và minh bạch.
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích đáng kể, mô hình P2P lending cũng tiềm ẩn những rủi ro nếu không được quản lý và giám sát chặt chẽ. Nếu không có quy định rõ ràng, có thể xuất hiện các loại hình biến tướng, gây ảnh hưởng xấu tới xã hội và người tiêu dùng. Hơn nữa, nếu không được đầu tư đúng mức vào hạ tầng công nghệ thông tin, các công ty P2P lending có thể phải đối mặt với gia tăng rủi ro liên quan đến sự cố công nghệ, điều này có thể làm giảm độ tin cậy và an toàn của hệ thống.
Thực trạng vay ngang hàng và những rủi ro nợ xấu và tiềm năng tăng trưởng trên toàn cầu
Nếu không có sự giám sát chặt chẽ đối với các chỉ số đảm bảo an toàn hoạt động trong mô hình P2P lending, nguy cơ gia tăng rủi ro nợ xấu là rất cao. Điều này có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng cho cả nhà đầu tư và người vay. Nợ xấu không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tài chính của các công ty P2P lending mà còn có thể làm giảm độ tin cậy của mô hình này trong mắt công chúng, gây khó khăn cho sự phát triển bền vững của ngành.
Thực trạng vay ngang hàng hiện còn tồn tại nhiều rủi ro tiềm ẩn
Theo báo cáo BIS Quarter Review 2018 của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế, thị trường P2P lending lớn nhất hiện nay là Trung Quốc, với quy mô đạt 99,7 tỷ USD vào năm 2015 và tăng lên 240,9 tỷ USD vào năm 2016. Điều này cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của mô hình này tại Trung Quốc, nơi mà nhu cầu vay tiêu dùng và đầu tư rất cao.
Ngoài ra, báo cáo của Transparency Market Research về quy mô và xu hướng phát triển thị trường P2P lending toàn cầu trong giai đoạn 2016 – 2024 nhận định rằng thị trường này có thể tăng trưởng mạnh mẽ, đạt khoảng 897,9 tỷ USD vào năm 2024. Sự tăng trưởng này phản ánh tiềm năng lớn của mô hình P2P lending, nhưng cũng đặt ra thách thức không nhỏ về việc quản lý và giám sát hiệu quả để đảm bảo an toàn cho các bên liên quan.
About The Author
